Laptop Alırken Nelere Dikkat Edilmeli

Bir çoğumuz teknolojik ürünleri satın alırken çok fazla araştırmayız. Çoğunlukla bunun için uygun zaman bulamayız. Bu yazımızda laptop alırken nelere dikkat edilmeli, hangi özellikleri önemsemeliyiz gibi konulara açıklık getireceğiz. Çünkü maliyetli bir araç olan kişisel notebook bilgisayarı ilk başta satın alırken belirli kriterleri göz önünde bulundurursanız, bilgisayarınızı 2 yıl hatta 3 yıl gibi daha uzun süre sizlere kullanma olanağı sunabilir. Çünkü yazılımlar bu anlamda donanımlara uygun üretilirler. Etkili özelliklere sahip bir bilgisayarla 6-7 yıl yeni üretilen yazılımlar da dahil bir çok yazılımı sorunsuz çalıştırabilirsiniz. Bu anlamda hem maddi açıdan kârlı bir alışveriş yapmış olursunuz, hem de her 2 yılda bir laptop özelliklerini araştırıp, zaman harcayıp, üstüne tekrar maliyetli bir alışveriş yapmak zorunda kalmazsınız. Şimdi laptop alırken nelere dikkat edilmeli sorusuna maddelerle cevap arıyalım;

• İşlemci:

  İşlemciler bilgisayar bileşenlerinin en pahalı parçalarıdır. Aslında ödediğiniz paranın birçok zaman 1/4 hatta 1/3′ ünü işlemciye ödersiniz. Notebooklar için de bu durum geçerlidir. Aslında işlemci seçiminiz tüm bileşen seçimlerinde olduğu gibi tamamen ihtiyacınızla doğru orantılıdır. Satın alacağınız bilgisayarda sadece internette gezinip, ofis programları kullanacak ve çok sayıda işlemi aynı anda yapmayacaksanız çok fazla ücret ödemenize gerek olmayabilir. Ancak bilişim branşında çalışıyorsanız ve işiniz yoğun işlem yapan programlarla ise en iyi seçimi yapmak zorundasınız. Günümüzde alt ve orta düzey notebooklarda i3 ve i5 işlemciler kullanılır. Daha üst donanımlar için çoğunlukla Intel i7 işlemciler kullanılır. Peki sadece intel mi? Tabiki hayır. AMD işlemciler de tercih edilebilir. AMD fx ve AMD a10 modeller Intel i7 ile aynı sınıfta kabul edilebilir. Seçim tamamen sizin. Benim tercihimi soracak olursanız ben Intel derim. i7 işlemciler de aslında kendi içinde sınıflandırılabilirler. Bir örneğini verecek olursak “Intel® Core™ i7-2617M Processor (4M Cache, up to 2.60 GHz)” modeli 2011 yılında ilk üretilen i7 işlemci serisidir. Laptop üreticileri bu işlemciye 200-250 $ ‘ dan satın alabiliyorken, “Intel® Core™ i7-8809G  Processor Processor with Radeon™ RX Vega M GH graphics
  (8M Cache, up to 4.00 GHz)” adını verdiğimiz 8.nesil 2018 yılının Ocak ayında piyasaya sürülen işlemciyi 1200 $ gibi bir fiyata mal edebilir. Halbuki siz sadece “Intel Core i7” kelimesine göre arama yaparsanız farkında olmadan 2011′ de üretilen i7′ yi satın alabilirsiniz.

  

  Peki bu versiyonlar arasında ne fark vardır? Cache Bellek dediğimiz hızı doğrudan etkileyen özellik, işlemci saat frekansı, ve en önemlisi çekirdek sayısı başlıca önemli farklarıdır. Ancak lafı çok uzatmadan bu bölümü geçelim. Çok detaya girersek alt ve orta düzey kullanıcıların sıkılacağını varsayarak, “Intel® Core™ i7-7500u Processor (4M Cache, up to 3.50 GHz)” gibi 393 $’ lık bir 4 MB cache’ e sahip olan işlemci sizin için uygun olabilir. Bunun gibi aslında çok seçenek vardır. Ama 2011′ de üretilen ilk i7 mobil işlemcili bir notebooku kesinlikle i7 işlemcili bir notebook olsun diye satın almayın. 8.nesil i3 2011′ de üretilen i7′ ye karşılık gelebilir. Bu durum ancak detay araştırmalar sonucunda anlaşılabilir. Aman dikkat…!

• Ekran Çözünürlüğü ve Ekran Boyutu:

  Öncelikle monitör ya da ekran adını verdiğimiz, bizi direk uygulamayla buluşturan bu donanımın özelliklerini iyi incelememiz gerekir. Bilgisayar başında çok zaman geçiren kişiler için diğer donanımların sağlığa doğrudan zararı olmadığını biliyoruz. Örneğin bir disk sürücüsü veya RAM Bellek sağlık açısından bizimle direk etkili değil. Ancak ekran öyle değildir. Gerçi günümüzde yeni teknoloji üretilen notebookların birçoğu bu anlamda iyiler. Yine de daha çok araştırma yaparak sağlık açısından daha iyi üretilmiş ekranları tercih edebilirsiniz. Ekranda en önemli olan şey çözünürlüktür. Orta sınıf ve alt sınıf laptoplar standart 1366*768 çözünürlüğünde üretilirler. Çok düşük bir değer olmasa da çok da yüksek olduğunu söylenemez. Gözleriniz hele benim gibi astigmat denen bulanıklığa doğru ilerliyorsa bence bu anlamda çözünürlüğün en az 1920 * 1080 değerinde olması gerekir. Bu çözünürlükte bir notebook sizi görüntü açısından uzun yıllar rahatsız etmeyecektir. Ayrıca grafik işleme, oyun gibi birçok uygulamalarda başınız ağrımayacaktır. Ekran boyutu olarak da 15.6 – 16 – 17 – 17.3 ve hatta 18.4 gibi farklı değerler mevcuttur. Ancak çoğunlukla 15.6 ekran kullanılır. Şahsen ben satın alacağınız notebooku eğer haftanın 1 günü taşıma ihtiyacı duyuyor, hatta çoğunlukla evde kullanıyorsanız, 17 inçlik bir ekran öneririm. Daha büyük bile olabilir. Çünkü oyun, film gibi etkinlikler bu anlamda daha etkili hale gelebilir. Ayrıca photoshop gibi bazı uygulamalarda yaptığınız grafik düzenlemelerini daha zevkli bir şekilde sürdürebilirsiniz. Ekran tipi olarak zaten günümüzde LED ekranlar kullanıldığından, farklı bir seçeneğe yönelmenize gerek yok. Tepkime süresi olarak da aralarında çok da bir fark bulunmadığı da bir gerçek. O yüzden bu iki özelliği çok da dikkate almanıza gerek yok.

Ayrıca şunu da belirtmeden geçmeyelim. Günümüzde dokunmatik ekranlara uyumlu işletim sistemleri hızla artıyor. Windows 8 ile başlayan ve 8.1 ve bundan sonra sürümlerde de devam edecek Metro Arayüzünü kullanan işletim sistemlerine uygun yazılımlar da hızla geliştiriliyor. Bu da dokunmatik monitörlerin üretiminin artmasına neden oluyor. Belki bundan sonra 3-4 yıl sonra tüm notebook ekranları dokunmatik özelliğine kavuşacak. Bu anlamda seçim yaparken, dokunmatik özellikte bir notebook almak mantıklı olabilir. Hele ki aradaki fiyat farkı 200-350 tl arasında bir düzeyde ise 2-3 yıl sonraki dokunmatik sistemlere göre tasarlanan yazılımları kullanamamak bu anlamda sizde pişmanlık duygusu uyandırabilir. Benim tavsiyem mutlaka bir dokunmatik özellikli notebook karşılaştırma listenizde olsun.

• • Grafik Kartı (Ekran Kartı):

    Ekran kartları bir bilgisayardaki en önemli bileşenlerden biridir. İster masaüstü olsun, ister dizüstü bilgisayarlarda olsun, ekran kartınızın özelliklerinin yüksek standartlara sahip olması sizlerin işlerini hayli kolaylaştırır. Masaüstü bilgisayarlarda olduğu gibi notebooklarda da ekran kartları dahili ve harici olmak üzere 2′ ye ayrılır. Yine işlemcilerdeki gibi bu iki seçenekten birini ihtiyaçlarınıza paralel olarak seçersiniz. Eğer bir grafikerseniz zaten en önemli bilgisayar bileşeni ekranı kartınız olacaktır. Dahili ekran kartlarının performansları düşüktür. Harici ekran kartı dediğimiz kendi belleği bulunan ekran kartları da çok daha performanslıdır. Paylaşımlı ekran kartı dedikleri ekran kartları genelde Intel HD Graphics adını verdiğimiz tümleşik ekran kartlarıdır ve kendi bellekleri yok denecek kadar azdır. Bu anlamda bilgisayarın sistem belleğini kullanırlar, bu da bizim sisteme ayırdığımız belleğin azalmasına ve haliyle performansın düşmesine neden olur. Ancak yine de grafik işlemiyorsanız, oyun oynamıyorsanız Intel HD Graphics paylaşımlı ekran kartı size yetebilir. Harici ekran kartları ise kendi belleğine sahip ekran kartlarıdır. Sistem belleğini asla kullanmazlar, ve performans en üst seviyededir. Oyunlar, grafik programların vb. uygulamalarda ekran kartları yoğun bir şekilde kullanılırlar. Bu nedenle en az 4 GB belleğe sahip bir paylaşımsız ekran kartına sahip notebook almak en mantıklı olandır. Şu an için notebooklarda kullanılan en iyi ekran kartının bellek değeri bildiğim kadarıyla 32 GB. Ancak gelişmeler yıllar sonra neler getirir bilinmez.

    

  • RAM Bellek (Sistem Belleği)

    Bellek bilgisayarda hız değeriyle doğrudan ilgili olan bir bileşendir. Bilgisayarlarda bellek değerinin düşük olması, bellek özelliklerinin etkili olmaması bilgisayarınızın yavaş açılmasına, programların yavaş açılmasına, yavaş kapanmasına, kısacası sizin bilgisayarın güç düğmesine basmaktan bıktıran nedenlerin başında gelir. Günümüzde RAM bellek teknolojisi DDR4 adını verdiğimiz gelişmiş bellek modüllerinin üretimiyle paraleldir. DDR4 bellekler 3200 MHZ’ e kadar üretiliyor. Ancak bu değer en yüksek değer ve notebookunuzun bunu destekleyen bir anakarta sahip olması gerekir. Bu anlamda maliyet de yüksek gelebilir. Ayrıca RAM Belleklerde kapasite de çok önemlidir. Günümüzde bir notebookta en az 4 GB bellek için kullanılıyor. 2 GB bellek yetersiz kalabilir. Standart olarak 8 GB bellek alt ve orta düzey uygulamalar için uygundur. En yüksek de 64 GB’ a kadar RAM bellek notebooklarda kullanılıyor. Tabi 64 GB’ lık bir belleğe sahip olan bir notebooka 25.000 TL gibi bir fiyat ödemeniz gerekiyor. Yine hatta 2 yıl daha bekleyip piyasaya sürülecek olan DDR5 belleğe sahip olan notebook da alabirsiniz. Çünkü DDR5 belleklerin 2020 yılının ilk çeyreğinde piyasaya sürülmesi bekleniyor. Belleklerle ilgili daha detaylı bilgi için buradan bilgi edinebilirsiniz.

    

  • Sabit Disk (SSD veya SSHD):

    Sabit diskler verilerinizi depoladığınız, en önemlisi de işletim sisteminizin kurulu olduğu bilgisayar bileşenleridir. Sabit disk aslında bilgisayarlar için hız kavramının en yeteneksiz bileşenleri diyebiliriz. Çoğunlukla sistemin yavaş açılması, programların yavaş işlem sürdürmesi, takılmalar, geçikmeler sabit disklerden kaynaklanır. Zaten bileşenler arasındaki hız sıralamasında sabit disk en sondadır. İşlemci bu hız sıralamasında başı çekerken, RAM Bellek sabit disk ve işlemci arasında köprü görevi görür, hızlı bileşenle yavaş bileşen arasında dengeyi sağlamaya çalışır.

    Ancak diskler son günlerde önemli gelişmeler kaydetti. Normalde harddiskler donanımsal olarak içerisinde çelik dönen diskler barındırırlar. Bu anlamda yavaştırlar. Dönüş hızları RAM ve İşlemciye göre hayli geride kalır. Ne kadar hızlı dönerse dönsün 10000 RPM dediğimiz dakikadaki dönüş hızı 10bini geçemezler. Standardı 7200 rpm’ dir. Ancak SSD dediğimiz teknoloji çelik diskleri geride bırakmıştır. Bu SSD adını verdiğimiz donanımlarda dönen çelik diskler yoktur. Onlar flash disklerdeki gibi entegre yapısından oluşurlar ve normal çelik disklere göre bir hayli hızlıdırlar. Ancak maliyet olarak bakıldığında oldukça pahalıdırlar. İşte bu nedenle hem dönen disklerden hem de SSD disklerden oluşuna hibrit diskler üretilmiştir. Bunlara da SSHD adı verilir. Bu diskler normal dönen çelik disklere göre 5-8 kat arası daha hızlıdırlar. Çok sık yoğun kullandığınız veriler SSD de depolanırken, durağan verileriniz çelik diskler üzerinde depolanırlar. Daha detaylı bilgi için bu yazımızı inceleyebilirsiniz.

     

Ayrıca yeni bir teknoloji olan NVM Express M.2 SSD diskler bugün bir hayli göz kamaştırıyor. Bu arabirimi kullanan SSD disklerde kurulu olan işletim sistemleri 2-3 sn içerisinde açılıyor. Diğer programların nasıl çalıştığını siz tahmin edebiliyorsunuzdur. Bunun için detaylı makalemize göz atabilirsiniz.

Çok uzatmaya gerek yok. Eğer maliyet açısından sıkıntı oluşturmaz diyorsanız, SSD hafızası yüksek olan bir bilgisayar satın alabilirsiniz. Ancak herşeye rağmen SSHD adını verdiğimiz diske sahip olan bir notebook sahibi olmak lüks olmaktan çıkmıştır. Çünkü normal HDD ‘den oluşan notebooklar ne yazık ki ihtiyaçlarımızı karşılamamaktadır. Bugün 20 sn. bir grafik programını HDD ile açıyorken SSHD diske sahip bir bilgisayar aynı programı 6-7-8 sn. gibi bir zaman diliminde açar. Bu da sanırım bu diski tercih etmeniz gerektiğinin kanıtıdır.

Port Çeşidi ve Sayısı:

Notebooklarda önemli kriterlerden birisi de port çeşidi ve sayısıdır. Örneğin USB 3.0 portu bulunmayan bir notebook düşünülemez. Ayrıca USB 2.0 ve USB 3.0 portlarının toplam sayısının 4 den az olması da bir dezavantaj olabilir. Ayrıca HDMI portu olmayan bir notebook da zaten üretilmiyor olsa gerek. Çünkü bugün 700 tl den aldığını en düşük özelliklere sahip olan bir notebook da bile HDMI portu bulunmakta. Ancak yine de port sayılarını ve ihtiyacınız olan port çeşidini önceden belirleyip, ona göre seçim yapmanız size avantaj sağlar. Daha sonra port çevirme gibi vb. işlemlerle uğraşmak yerine kendi bilgisayarınızdaki entegre portları kullanabilirsiniz.

• Pil Ömrü:

  Notebook’larda bildiğiniz gibi pil ömrü önemli bir kriterdir. Eğer devam seyahat eden biri iseniz ve doğal olarak notebookunuzu çoğunlukla pilde kullanacaksanız pil gücünün yüksek olması gerekir. Seyahat pilleri kadar güçlü olmasa da 6 saat pil ömrü olan notebook bu anlamda idealdir. Ancak çoğunlukla evinizde kullanacağınız bir notebook satın almayı düşünüyorsanız, 3 saat ideal bir değer kabul edilebilir. Seçim tamamen ihtiyaçlarınıza kalmış.

  

• Diğer Özellikler:

  Bu ana özellikler haricinde aslında daha birçok özellik sayılabilir. Örneğin Wireless özellikleri, bluetooth entegresi, ses kalitesi, dış tasarımı, ağırlığı, touchpad özellikleri, DVD BlueRay Disk okuyucuları gibi. Bu özellikler bence diğer özelliklere göre biraz geri planda kalıyor bir notebook için. Performansın ötesinde tasarım benim için çok önemlidir diyorsanız zaten birçok tasarım kullanıcıları cezbediyor. Ben şahsen tasarıma çok da önem vermiyorum. IBM Thinkpad’ leri hatırlayanlar bilir. O tasarım insanlar için geri planda olmasa sanırım thinkpad’lere birçok yeni nesil bilgisayar kullanıcısı gülerdi. Bu anlamda zevkler renkler tartışılmaz.

  Ayrıca dikkat ettiyseniz Anakart’ tan hiç bahsetmedik notebooklar için. Notebooklarda anakartları değiştirme şansınız yoktur. Bir güncelleme bir yükseltme şansınız olmadığı için ve zaten iyi özellikteki işlemci ve RAM Belleği seçmişseniz bu bileşenler son sistem bir anakart üzerinde yer tutacağından üzerinde durma gereğinde bulunmadık. Ancak şuna da dikkat etmekte fayda var, bazı notebook anakartlarının üzerinde RAM bellek slotları tek port iken bazılarında çift port bulunabilir. Bu bir avantaj kabul edilebilir. Ekstra olarak bileşenlerin kolay çıkarılabilmesi, arıza durumunda kasaya zarar vermeden bileşenlerin ayrılabilmesi de bir avantaj kabul edilir. Bazı notebooklarda bu tam bir faciadır. Kasayı komple çıkarmanız gerekir ki, arızalanan diskinizi çıkarabilesiniz. Bunun gibi durumları göz önüne almakta fayda var.

  

Bir sonraki yazımızda bu bileşenleri daha ayrıntılı bir şekilde tanıtmaya çalışacağız. Görüşmek üzere.

Not: Makale özgün bir makaledir. Alıntı yapmadan kullanılamaz. @bilgisayar.name
Laptop Alırken Nelere Dikkat Edilmeli